BİYOGRAFİ: Biyografi bir kişinin hayatının anlatıldığı yazılardır. Bunlarda amaç o kişiyi tüm yönleriyle (hayatı, eseri, kişiliği, görüşleri vs.) tanıtmaktır. Biyografi açık, sade bir dille anlatılan kişinin devrini, çevresini dikkate alarak yazılır. Divan edebiyatında şairleri anlatan bu tür eserlere tezkire denirdi. Türk edebiyatında bunun ilk örneğini Ali Şir Nevai vermiştir.
Bir kimsenin hayat hikayesi. Tanınmış kişilerin hayatını anlatan yazı veya eser. Eskiler tercüme-i hal derlerdi. Biyografiler kişilerin hayatını, çalışmalarını ve düşüncelerini anlatırlar. Birçok tanınmış, ünlü kişinin hayatını ve eserlerini konu edinen eserler bu adla anılır.
Bir biyografi yazısında konunun anlatılışında tarafsızlık, ifadede açıklık ve sadeliktir esastır. Çok eski bir tarihe sahip olan biyografi, her devirde önemli bir tür olmuştur.
Biyografisi hazırlanacak kişinin çevresini, yaşadığı devri hayatını ayrıntılarına kadar araştırarak incelemek gerekir. Edebiyatımızda ilk biyografi yazan Ali Şir Nevai’dir.
Yazar eğer kendi hayatını anlatmışsa yazıya otobiyografi denir. Çoğu zaman bunlar karıştırılır. Yazar kendini
anlatıyorsa otobiyografi bir başkasını anlatıyorsa biyografi yazmış olur. Otobiyografiye ben dili hakimdir.
otobiyografide sanatçı kendiyle beraber aile büyüklerinden, çevreden, aile içi durumlardan da söz eder.
Otobiyografiler üslup yönüyle anıya benzer; ancak hayatının tüm ayrıntıları otobiyografide yer alır. Anı ise belli dönemleri anlatır.
Biyografide yaşamı yazılan kişinin kendisi tarafından değil, onunla ilgili araştırma yapan, bilgi ve belgelere ulaşan veya onun yaşamına yakından tanıklık etmiş kişiler tarafından kaleme alınır.
Biyografinin özellikleri:
Tarafsız olunmalıdır.
Gerçekçi olunmalıdır.
Bilgi ve belgelere, kanıt ve tanıklara dayandırılmalıdır.
Kronolojik (zaman dizinsel) sıra izlenebilir.
Yaşamöyküsü yazılan kişinin doğumu, aile çevresi, eğitim süreci, kişiliği, arkadaşlık ve akrabalık ilişkileri, sosyal yaşamı, aşkları, evliliği ve çocukları, alanındaki başarısına ulaşma süreci, ulusal ve uluslararası başarıları konu edilmelidir.
Kişinin önemi, değeri, benzerlerinden farkı belirlenmelidir.
Söylenti ve dedikodulara, asılsız bilgilere yer verilmemelidir.
Öznel bir tutum izlenmemelidir. Kişinin yaşamı aşırı yüceltmeden ya da yerin dibine geçirmeden sergilenmelidir.
Öğretici türler arasında yer alan “Biyografi” çeşitli alanlarda şöhret olmuş insanlar hakkında oluşturulan metinlerdir. Biyografinin boyutu, bur makale uzunluğunda olabileceği gibi kir kitap büyüklüğünde de olabilir. Biyografi yazılırken, biyografisi yazılacak kişiyle ilgili belgeler ve bilgilerin toplanması önemlidir. Ayrıca konu olan kişinin yaşadığı çevreyle ilişkisi kurulur. Ailesi ve çevresi hakkında bilgi toplanır. Çünkü söz konuşu kişinin mizacının ve bazı önemli kişisel özelliklerinin açıklanması gereklidir. Biyografi metinleri örnek teşkil ettikleri için eğitici yönleri de vardır.